Definicja APOPLEKSJA

Co to znaczy APOPLEKSJA: udar mózgu; nagłe ogniskowe albo uogólnione zaburzenie czynności mózgu utrzymujące się ponad 24 godz. albo kierujące do zgonu spowodowane jedynie chorobami naczyniowymi. Udar mózgu jest trzecią co do częstości powodem zgonów i najczęstszą powodem niesprawności u ludzi ponad 40 r.ż. Rocznie na świecie z jego powodu umiera 4,6 miliona ludzi. Zapadalność na U. w Polsce kształtuje się na średnim poziomie europejskim (około 170/100000 ludności/rok), z kolei umieralność należy do jednej z najwyższych (80/100000 ludności/rok) i nie wykazuje tendencji spadkowej. Mimo, iż w ostatnich dziesięcioleciach dzięki intensywnemu leczeniu chorych ze świeżym U. w oddziałach udarowych (jest ich w Polsce bardzo niewiele) uzyskano znaczące pomniejszenie wczesnej śmiertelności, zasadniczą rolę w obniżeniu umieralności uzyskano dzięki efektywnej profilaktyce. Modyfikacja czynników ryzyka dolegliwości nie tylko wpływa na obniżenie zapadalności, lecz także ma zasadniczy wpływ na przebieg dolegliwości. Czynnikami ryzyka modyfikowalnymi (na które możemy wpływać -najlepiej redukując) udaru są: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, zaburzenia lipidowe - hipercholesterolemia, migotanie przedsionków, dolegliwość niedokrwienna serca, palenie papierosów, niska aktywność fizyczna, nadużywanie alkoholu, otyłość i nawyki dietetyczne. Do czynników, na które wpływu nie mamy należą: starszy wiek, płeć męska, występowanie dolegliwości w rodzinie, rasa czarna. Wymienione dolegliwości mogą wywołać niedokrwienie mózgu albo krwotok do mózgu z następczym uszkodzeniem komórek mózgowych. Na tej podstawie odznacza się: udar niedokrwienny i krwotoczny. Udar niedokrwienny jest wywołany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu (może być rezultatem niedrożności tętnicy zaopatrującej i z powodu niewystarczającym przepływem krwi poprzez dany region mózgu). Do zamknięcia tętnicy może doprowadzić zakrzep powstały w miejscu niedrożności albo materiał zatorowy, który przemieścił się do naczynia mózgowego z innych naczyń organizmu, zazwyczaj tętnic (nie wszystkie dolegliwości serca - zator kardiogenny, np. wady zastawek, ostry zawał serca, zaburzenia rytmu serca; zmiany miażdżycowe w innych tętnicach, ulegające fragmentacji i przemieszczeniu do tętnic mózgowych - zator wewnątrz tętniczy), niekiedy także z żył kończyn dolnych albo miednicy małej - zator paradoksalny. Do udaru niedokrwiennego może również doprowadzić gwałtowny uogólniony spadek przepływu krwi poprzez naczynia (przy spadku ciśnienia krwi albo nasilonych zaburzeniach rytmu serca), który w połączeniu ze zwężeniem tętnic mózgowych skutkuje niedostateczne zaopatrzenie mózgu w tym rejonie, a również aczkolwiek rzadko: zaburzenia krzepnięcia, dolegliwości krwi, zmiany zapalne naczyń, uszkodzenie ściany tętnic (rozwarstwienie) pourazowe albo samoistne i zakrzep zatok żylnych mózgu i żył mózgowych. Z racji na przebieg kliniczny niedokrwienia mózgu (czas trwania objawów) wyróżniono: przejściowy atak niedokrwienny (TIA - z angielskiego: transient ischemic attack) - symptomy ogniskowych albo uogólnionych zaburzeń czynności mózgu trwające poniżej 24 godz., - symptomy zaburzeń czynności mózgu trwające ponad 24 godz., wycofujące się przed upływem 21 dni, dokonany udar niedokrwienny z symptomami trwałego zaburzenia funkcji mózgu i udar postępujący, gdzie etapowo narastają symptomy zaburzeń funkcji mózgu wywołane powodami naczyniowymi. Udar krwotoczny mózgu, a więc krwotok mózgowy jest wywołany przedostaniem się krwi poza naczynie mózgowe, co z powodu doprowadza do niszczenia tkanki poprzez wynaczynioną krew. Przeważnie dochodzi do niego wskutek pęknięcia drobnych tętnic mózgowych w przebiegu nadciśnienia tętniczego. Inną powodem mogą być nieprawidłowości naczyń (tak zwane malformacje naczyniowe, naczyniaki). Krwotok podpajęczynówkowy (podpajęczy) jest krwawieniem do przestrzeni płynowych otaczających mózg. Przeważnie jest wywołany pęknięciem tętniaka, a więc nieprawidłowego poszerzenia sporych tętnic przebiegających opierając się na i powierzchni mózgu. W zależności od umiejscowienia tętniaka może z nim współistnieć krwotok mózgowy. Symptomami apopleksji są: zaniewidzenie jednooczne (TMB - z angielskiego: transitorisk monoculear blindhed; lac. amaurosis fuga) - zobjawami zaburzeń widzenia w jednym oku wywołane przeważnie materiałem zatorowym (źródłem tego materiału są przeważnie zmiany miażdżycowe w tętnicy szyjnej) przemieszczającym się poprzez tętnicę środkową siatkówki, nie mniej jednak symptomy niedokrwienia siatkówki są uznane za równoważne z niedokrwieniem mózgu, to oznacza, iż TMB traktowane jest klinicznie jak TIA; niedowład albo porażenie mogący dotyczyć różnych grup mięśni w zależności od miejsca uszkodzenia mózgu (przeważnie występuje niedowład albo porażenie mięśni twarzy i kończyn po jednej stronie ciała - typowo po stronie przeciwnej niż lokalizacja udaru); afazja (występuje przy uszkodzeniu dominującej półkuli mózgu, którą przypadku ludzi praworęcznych jest półkula lewa), a więc zaburzenia funkcji mowy wywołane uszkodzeniem ośrodków mowy w mózgu (zaburzenia rozumienia mowy, niemożność przypominania sobie słów na przykład nazw elementów, kłopoty w prawidłowym wypowiadaniu słów i zdań albo kombinacją wymienionych towarzyszyć jej mogą trudności w czytaniu, pisaniu i liczeniu). Innymi symptomami udaru są nagle występujące zaburzenia czucia (znieczulenie) po jednej stronie ciała, chodu z stratą równowagi i zawrotami głowy i mocny ból głowy. Udar jest regularnie jest niebolesny. Po przebytym udarze niedokrwiennym nawroty dolegliwości następują pośrodku roku u 6%-12% chorych, a pośrodku 5lat u 40%-50% ponadto pośrodku 2 lat od udaru 15% chorych doznaje zawału serca i 15% umiera z gest naczyniowych. Stąd pamiętać należy, iż nie tylko pierwszy udar jest celem profilaktyki, należy zapobiegać także następnym epizodom przez: zmianę trybu życia i leczenie czynników ryzyka, antyagregacyjne (przeciw-płytkowe), lekami przeciw zakprzepowymi, a również operacje chirurgiczne zwężenia tętnic szyjnych. W diagnostyce, poza badaniem klinicznym, specjalną rolę przypisuje się ocenie obrazowej mózgu (raczej tomografia komputerowa) i ocenie płynu mózgowo-rdzeniowego. Ważne jest rozpoznanie powody stworzenia udaru. Leczenie zorientowane
jest na korekcję zaburzeń dolegliwości pierwotnej i zapewnienie prawidłowego funkcjonowania mózgu. W dalszej kolejności stosuje się długotrwałą rehabilitację, zarówno fizyczną jak i psychiczną