Definicja OKO

Co to znaczy OKO: narząd wzroku składający się z aparatu optycznego gałki ocznej, nerwu wzrokowego i narządów ochronnych i pomocniczych powiek, narządu łzowego i mięśni. Gałka oczna (tac. bulbus oculi) ma u człowieka kształt podobny do kuli o średnio' 25 mm i wadze 8g. Powłokę gałki ocznej tworzą trzy warstwy: zewnętrzna twardówka - biała, nieprzeźroczysta, grubości od 0,3 mm do 1,5 mm, jej rolą jest ochrona tkanek oka, rozciąga się od wyjścia nerwu wzrokowego z gałki ocznej do rogówki, przeświecając białawo poprzez spojówkę; warstwa środkowa to błona naczyniowa złożona z trzech części: przedniej tęczówki, część środkowa to ciało rzęskowe, a tylna to naczyniówka. Tęczówka jest strukturą odpowiedzialną za kolor oczu. Działa ona jak przesłona regulująca dopływ światła do oka, w formie okrągłego, ciemnego otworu umieszczonego w płaszczyźnie czołowej źrenicy. Rozmiar źrenicy wymienia się w zależności od potrzeb fizjologicznych. Za tak zwaną akomodację odpowiadają leżące w tęczówce mięśnie-zwieracz i rozwieracz źrenicy. Badanie reakcji źrenicznych jest istotnym elementem badania przedmiotowego pacjenta. Do przeważnie badanych reakcji należą: reakcja na światło, reakcja na nastawienie i reakcja na zbieżność. Reakcja na światło to odruchowe zwę-żenie źrenicy na oświetlenie. Reakcja na nastawienie to zwężenie źrenicy, gdy przenoszony jest wzrok badanego na element znajdujący się bliżej. Reakcja na zbieżność bazuje na zwężeniu źrenicy stosunkowo zwiększania się zbieżnego ustawienia gałek ocznych. W nie wszystkich chorobach (jak: zaćma, siatkówczak, zwłóknienia pozapalne i pokiwotoczne) występuje zdarzenie tak zwany źrenicy białej. Także sama tęczówka może ulec uszkodzeniu w konsekwencji dolegliwości. Najczęstszą chorobą tęczówki jest jej zapalenie. Objawia się ono bólem, przekrwieniem i osłabieniem ostrości wzroku. W następstwie porażenia zwieracza źrenicy może dochodzić do częściowej albo całkowitej utrat)' ruchomości tęczówki (iridoplegia). Opierając się na oglądania tęczówki rozpoznaje się szereg chorób - tak zwany irvdologia, irydodiagnostyka. Część środkowa błony naczyniowej to ciało rzęskowe mające kształt pierścienia uwypuklającego się do wnętrza gaiki ocznej. W skład jego budow wchodzi mięsień rzęskowy,
który dzięki wyrostkom rzęskowym, stanowiącym część składową wieńca rzęskowego, wpływa na zmianę umiejętności skupiającej soczewki oka. W mięśniu rzęskowym odznacza się trzy typy włókien: południkowe, okrężne i promieniste. Skurcz włókien okrężnych skutkuje uwypuklenie soczewki wpływając na akomodację oka. Wyrostki rzęskowe są dobrze unaczynione i unerwione, a dzięki nabłonkowi, który je pokrywa, wytwarzają ciecz wodnistą, wypełniającą przednią i tylną komorę oka. Ciecz wodnista jest cieczą osoczowato-wodna, złożona jest ona raczej z wody (98%) ze śladami chlorku sodowego i białka. Stwierdzono w niej większe niż we krwi stężenie kwasu askorbinowego (wit. C), elektrolitów i kwasu hialuronowego i kwasu mlekowego (powstają one w trakcie przemiany materii w soczewce i w dalszym ciągu dyfundują do C.W.). Produkowana poprzez ciało rzęskowe ciecz wodnista, po przejściu poprzez źrenicę do komory przedniej oka dostaje się do krwi poprzez żyły tęczówki. Pełen cykl wymian)' C.W. wynosi ok. 50 min.. Główną częścią oka, zawierającą zgodne obiekt)' światłoczułe warunkujące widzenie jest siatkówka będąca wewnętrzną warstwą gałki ocznej pomiędzy ciałem szklistym a naczyniówką. Część tylna jest wrażliwa na światło (część wzrokowa), część przednia to tak zwany część ślepa W siatkówce występują komórki wzrokowe, dzielące się na czopki i pręciki, komórki nerwowe i glejowe. Czopki odbierają wrażenia kształtu i barw-)' przy dobrym oświetleniu, zawierają barwnik światłoczuły (rodopsyna), którego pobudzenie uwalnia bodziec przekazywany dalej do nerwu wzrokowego. Pręciki to komórki światłoczułe (fo-toreceptorowe) siatkówki, w oku ludzkim znajduje się ok. 125 min. pręcików. Są one czynne w przyćmionym świetle, umożliwiają postrzeganie kształtu i ruchu; nie są z kolei wrażliwe na barwy. Gdyż R są liczniejsze w częściach peryferyjnych siatkówki, w półmroku kształty przed-miotów są lepiej widoczne, gdy oko spogląda na nie z ukosa (obraz przedmiotu pada na R). Umiejętność widzenia warunkowana jest obecnością w R rodopsyny, składającej się z białka opsyny i retinalu (odmiana witaminy A). Światło docierające do rodopsyny skutkuje zmiany chemiczne w retinalu, co poprzez fazy pośrednie, skutkuje rozpad rodopsyny. Skutkuje to wzbudzenie (wywołanie potencjału czynnościowego) w nerwie wzrokowym. W katalitycznej reakcji rodopsyna jest odtwarzana i R jest ponownie gotów do reakcji. Dolegliwości siatkówki, to: rozwarstwienie, obrzęk, zapalenie, zwyrodnienie; powodami mogą być: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, nowotwory, urazy, zakażenia bakteryjne. Leczenie Ch.S. jest specjalistyczne poprzez okulistów. Plamka żółta to najwrażliwsze miejsce siatkówki, jest płytkim, owalnym zagłębieniem, o szerokości ok. 2 mm. W środku R znajduje się drobne zagłębienie, jest miejscem, poprzez które biegnie oś wzrokowa i pada na niego osiowy promień światła (oko ustawia się w ten sposób, by element obserwowany odbijał się właśnie w tej części siatkówki). W dołku środkowym wszystkie warstwy siatkówki są rozsunięte i pozostają jedynie czopki, bardzo gęsto ułożone. Przewodnictwo bodźców świetlnych jest w R bardzo dokładne (każdy czopek ma swoją komórkę nerwową odbierającą pobudzenie); w otoczeniu R ostrość wzroku wynosi tylko 74 ostrości na osi, a w okolicach peryferyjnych V2. Istotą degeneracji R jest gromadzenie się depozytów lipidowych pod siatkówką i wtórnie postęp patologicznych naczyń krwionośnych.Do struktur układu optycznego oka należą: rogówka, soczewka i ciało szkliste. Rogówka - przezroczysta, nieunaczyniona struktura bogata w zakończenia nerwowe stanowi, z czynnościowego punktu widzenia, pierwszy i bardzo istotny obiekt optyczny układu wzrokowego, jest ona fragmentem twardówki, nieprzejrzystej błony otaczającej i nadającej kształt oku (ma kształt wycinka kuli i przypomina szkiełko zegarkowe wprawione w twardówkę). R. jest najcieńsza w części centralnej, gdzie jej grubość wynosi 0,6 mm, z kolei obwodowo przy rąbku ok. 1 mm. Oglądana w bardzo sporym powiększeniu, R. złożona jest z pięciu warstw. Sama warstwa zewnętrzna, nabłonek, złożona jest z 5-6 warstw komórek o różnej grubości. Zewnętrzne komórki są stale zastępowane poprzez te leżące głębiej. R. jest bardzo silnie unerwiona czuciowo, dlatego także reaguje natychmiast bólem i łzawieniem na dotyk czy ciała obce, które znajdują się na jej powierzchni. R. nie jest z kolei wrażliwa na zmiany temperatur)'. Poza funkcją ochronną, R. bierze udział w załamywaniu promieni świetlnych stanowiąc kluczową część układu optycznego oka. Jej siła łamiąca promie-nie świetlne wynosi 42 dioptrie. Wadliwe załamywanie światła poprzez R. jest kluczową powodem tzw wad refrakcji, którą trzeba wyrównywać szkłami okularowymi albo zabiegami chirurgicznymi. Uszkodzenia R. są bardzo bolące, a powstałe blizny wpływają bardzo niekorzystnie na mechanizm widzenia. Należy zauważyć, iż zadrapanie powierzchni rogówki, jednakże zazwyczaj dość bolące, może się zagoić pośrodku kilku godz.. R. jest jedną z przeważnie przeszczepianych tkanek i w tym celu jest pobierana ze zwłok. Jedną z częściej spotykanych chorób R. są różnego rodzaju zmiany zapalne. Polegają one na powstawaniu nacieków w obrębie powierzchownych albo głębszych warstw rogówki. W zależności od głębokości nacieczenia rozróżnia się: zapalenie powierzchowne i głębokie. W cięższych sytuacjach dochodzi do powstawania głębszych ubytków tkanki rogówkowej, które określane są jako owrzodzenia. W zależności od powody wywołujące stany zapalne, dolegliwości R. dzieli się na: bakteryjne, wirusowe, alergiczne. Najczęstszą postacią bakteryjnego zapalenia R. jest wrzód pełzaący osty. Źródłem bakterii może być zmieniony zapalnie woreczek łzowy albo spojówka. Dolegliwość rozpoczyna się przeważnie od drobnego urazu R., która w dalszym ciągu ulega zakażeniu. Powstaje wówczas w jej środkowej części naciek, który błyskawicznie przeistacza się w ubytek w kształcie sierpa. Towarzyszy temu odczyn ze strony tęczówki i wysięk ropny na dnie przedniej komory oka. Dolegliwość ta występuje częściej u ludzi mieszkających na wsi, narażonych na drobne urazy oka i objawia się: mocnym bólem, światłowstrętem, łzawieniem, postępującym pogorszeniem wzroku, mocnym przekrwieniem oka, rogówka oka jest matowa, o nierównej powierzchni. Wrzód pełzający jest bardzo groźny może doprowadzić do straty wzroku albo oka - i dlatego wymaga leczenia prowadzonego w uwarunkowaniach szpitalnych. Leczenie bazuje na stosowaniu leków rozszerzających źrenicę, antybiotyków' do worka spojówkowego albo w formie wstrzyknięć pod spojówkę gałki ocznej. Z reguły jednak po wygojeniu pozostaje w R. biała blizna, zwana bielmem. Inne typy owrzodzenia R. mogą być spowodowane zakażeniem paciorkowcowym albo pałeczką ropy błękitnej. Ten typ owrzodzenia daje gwałtowne symptomy zapalne. Jest przeważnie wywołany urazem rogówki i drążąc w głąb jej tkanek prowadzi niejednokrotnie do jej przebicia. Owrzodzeniu towarzysz)' odczyn ze strony błony naczyniowej i wysięk ropny na dnie przedniej komory oka. Leczenie bazuje na stosowaniu środków rozszerzających źrenicę i podspojówkowo antybiotyków. Soczewka to miękka, przezroczysta, dwuwypukła struktura, średnicy 9 mm i grubości 3,5 mm. Złożona jest z torebki zewnętrznej zbudowanej z substancji hialinowej, zawierającej kolagen typu IV; warstwy walcowatych komórek nabłonkowych; części centralnej zbudowanej z bezjądrzastych komórek wypełnionych przezroczystym białkiem (kystaliną), nazywanych włóknami soczewki. Komórki części centralnej soczewki nie podlegają przemianie stąd u dorosłego są najstarszymi komórkami organizmu. Soczewka nie jest unaczyniona, odżywia się poprzez dyfuzję z płynu wodnego i ciałka szklistego. S. zawieszona jest na włóknach więzadełka rzęskowego, będącego częścią ciałka rzęskowego. Ciało szkliste - jest przeźroczystą, bezbarwną galaretowatą masą o konsystencji nieco twardszej niż białko jaja kurzego. Wypełnia przestrzeń gałki ocznej znajdującą się za soczewką i stanowi 4/5 jej zawartości. Ciało szkliste bierze udział w wytwarzaniu obrazów optycznych, lecz jego podstawowa rola bazuje na utrzymaniu prawidłowego ciśnienia śródocznego, które jest warunkiem utrzymania właściwości optycznych oka. Dzięki galaretowatej budowie łagodzi i znosi drgania spowodowane ruchami gałki ocznej. Oko jest regularnie narażone na szkodliwy wpływ środowiska i wymaga sprawnie działającego aparatu ochronnego. W skład aparatu ochronnego oka wchodzą powiezie oczodołu, powieki, spojówka, narząd łzowy, a również rzęsy i brwi. Powieki to ruchome fałdy twarzy przykrywające gałkę oczną od przodu i będące jej ochroną. Granicę R górnej stanowi brew, z kolei dolna jest słabo wyróżniona, odpowiada dolnej krawędzi oczodołu. Łączą się ze sobą po obu stronach szpary powiek tworząc przyśrodkowy i boczny kąt oka. Przyśrodkowy kąt jest nieco zaokrąglony i ogranicza małą trójkątną przestrzeń tak zwany jeziorko łzowe ze znajdującym się w nim mięskiem łzowym. Wolne brzegi R poza kątami są porośnięte rzęsami ustawionymi w 2-3 rzędy. To są krótkie, grube włosy (ich długość rzadko przekracza 1 cm), zazwyczaj na powiece górnej jest ich 150-200, na dolnej z kolei 75-100. Pośrodku roku zmieniają się, przynajmniej podwójnie. Nie posiadają mięśni przywłosowych. Nawet najlżejsze ich dotknięcie skutkuje zamykanie powiek. Rzęsy po około 6 miesiącach wypadają i na ich miejsce wyrastają nowe. Barwa rzęs jest nieco ciemniejsza niż owłosienia głowy, siwieją także potem. Skóra R jest bardzo cienka, naskórek słabo rogowacieje, tkanka podskórna jest luźna i uboga w tłuszcz. Pod skórą leży mięsień okrężny oka, i tarczka stanowiąca jakby szkielet R, nadaje im kształt i zawiera gruczoły łzowe i łojowe. Tarczka jest zbudowana ze zbitej tkanki łącznej.
Wygląd R i szerokość szpary powiekowej odgywa bardzo ważną rolę z punktu widzenia estetyki twarzy. Spośród różnych nieprawidłowości wrodzonych i kupionych zniekształceń R do leczenia chirurgicznego nadają się następujące stany chorobowe: wywinięcie powiek na zewnątrz (ectropion) na tle podrażnienia, zapadnięcia się gałki ocznej, w następstwie bliznowacenia po utracie skóry R albo jej oparzenia, podwinięcie powiek w stronę gałki ocznej (entropion), wrodzony albo kupiony brak części albo całej R i opadnięcie R Poza tymi przypadkami operacje estetyczne wykonuje się dla zwężenia albo częściej poszerzenia szpay powiekowej, w sytuacjach zmarszczki nakątnej, kępek żółtych i zmarszczek. W sytuacjach niewielkich defektów albo dla dodania urody stosuje się różne sposoby makijażu. Zapalenie R jest wywołane przeważnie zakażeniem bakteryjnym mieszków rzęskowych i gruczołów tarczkowych, brzegów R, regularnie z powstaniem strupów, łusek a nawet owrzodzeń. Są one trudne do leczenia (antybiotyki, przemywanie powiek i worka spojówkowego roztworami antyseptycznymil. Jedną z odmian zakażenia jest jęczmień. Gradówka jest z kolei przewlekłym stanem zapalnym wywołanym zamknięciem przewodu wyprowadzającego gruczołu tarczkowego. Początkowo (obrzmienie, zgrubienie i zaczerwienienie R) jest trudna do odróżnienia od jęczmienia, chociaż po kilku dniach symptomy zapalne ustępują pozostawiając twardy, niebolesny i wolno narastający guzek w powiece. Gradówka niekiedy zanika samoistnie, niekiedy niezbędna jest interwencja chirurgiczna. Opadanie R (ptoza) jest spowodowane niewydolnością mięśni (na przykład w nużliwości mięśni), zazwyczaj w rezultacie porażenia odpowiedniego nerwu. Bywa jednym z objawów uszkodzenia pnia współczulnego zespół Homera (ptoza, rozszerzenie źrenicy i wpadnięcie gałki ocznej). Spojówka to błona śluzowa, która pokrywa wewnętrzną powierzchnię powiek i gałkę oczną. Miejsce przejścia S. powiek na S. gałki ocznej to tak zwany górne i dolne sklepienie spojówki. Przestrzeń pomiędzy spojówkami i gałką oczną to worek spojówkowy.
Patrz także, zioła OKO:Aloes UzbrojonyArcydzięgiel LitworArnika GórskaBabka LancetowataBez CzarnyBorówka BrusznicaBorówka CzernicaBrzoza BrodawkowataCebula ZwyczajnaChaber BławatekCykoria PodróżnikCzosnek PospolityDąb SzypułkowyDynia ZwyczajnaDziewanna WielkokwiatowaDziurawiec ZwyczajnyEleuterokok KolczastyFasola ZwyczajnaFenkuł Włoski (Koper Włoski)Fiołek TrójbarwnyGlistnik Jaskółcze ZieleGłóg DwuszyjkowyHyzop LekarskiJałowiec PospolityJarząb PospolityJasnota BiałaJemioła PospolitaJeżyna FałdowanaKalina KoralowaKasztanowiec ZwyczajnyKminek ZwyczajnyKonwalia MajowaKrwawnik PospolityLipa Drobnolistna i SzerokolistnaLopian - Łopian WiększyMacierzanka PiaskowaMalina WłaściwaMarchew SiewnaMelisa LekarskaMięta PieprzowaMniszek PospolityNagietek LekarskiNawrot LekarskiNostrzyk ŻółtyOgórecznik LekarskiOman WielkiOwies ZwyczajnyPerz WłaściwyPokrzywa ZwyczajnaPorzeczka CzarnaPoziomka PospolitaRdest PtasiRozchodnik OstryRóża DzikaRumianek PospolityRuta ZwyczajnaSkrzyp PolnySosna ZwyczajnaSzałwia LekarskaSliwa (Śliwa) TarninaTatarak ZwyczajnyWierzba BiałaWrotycz PospolityWrzos Zwykły