Definicja HIPERTERMIA

Co to znaczy HIPERTERMIA: przegrzanie, prostracja ciepl­na; stan nadmiernego wzrostu temp. cia­ła. Rozwija się, gdy liczba powstającego ciepła w organizmie przekracza możliwości jego straty. Regularnie reakcjom fizjologicznym towarzyszącym przegrzaniu (zaburzenia pracy przewodu po­karmowego i przykurcze mięśni szkieletowych) towarzyszą zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, wynikające raczej ze wzmożone­go wydzielania potu. Zaburzenia są największe przy jednoczesnym przegrzaniu i odwodnie­niu. Skutkuje to tak zwany udar cieplny, kierujący do śmierci w obrazie wstrząsu, przy temperatu­rze wewnętrznej 42-43°C. Zaburzenie czynności termoregulacji następujące wtedy, gdy przestają poprawnie działać systemy regulacji tem­peratury w konsekwencji długotrwałego narażenia na działanie wysokiej temp. (jest zaburze­niem zamiany ciepła pomiędzy organizmem, a otoczeniem). Ten rodzaj zaburzenia jest bardzo niebezpieczny i może spowodować ciężkie (nawet śmiertelne) zaburzenia w ustroju. Panuje mylne przekonanie, iż udar jest zjawiskiem spowodowanym wyłącznie poprzez działanie słońca. W rzeczywisto­ści udar, będący efektem zbyt długiego opalania się bez właściwej ochrony nosi nazwę słonecz­nego i jest on pewną postacią udaru. Udar sło­neczny może przydarzyć się łatwiej osobie o jasnej karnacji i nie przyzwyczajonej do opa­lania niż komuś, kto ma skórę ogorzałą od słoń­ca. Należy również brać pod uwagę takie impulsy, jak pora dnia i stopień wilgotności otocze­nia, a również przystosowanie do wyższej tempe­ratury (osoby zamieszkałe w zimnych okolicach są bardziej podatne). Szybciej dochodzi do U. u osób w podeszłym wieku, zmęczonych, wyczerpanych, nadużywających alkoholu i ogólnie słabych. Im większa wilgotność tym większe ry­zyko wystąpienia zaburzeń tego typu, bo wil­gotne powietrze pogarsza chłodzenie organizmu, które uzyskujemy pocąc się. Nie wszystkie dolegliwości sprzyjają występowaniu udaru, w szczególności te, któ­re wywołują przyrost gorączki. Pierwszym alar­mującym symptomem wystąpienia udaru jest zanik pocenia, gdyż wyczerpaniu ulegają rezerwy płynu. W nie wszystkich sytuacjach mogą pojawić się inne symptomy towarzyszące, takie jak oparze­nia albo zaczerwienia skóry (chory czuje się jak­aby płonął). Poza odwodnieniem (przyspieszenie tętna i oddechów) i gorączką kluczowe zaburzenia dotyczą układu nerwowego (zawroty i ból głowy, znużenie, zaburzenia orientacji, strata przytom­ności i drgawki). Temp. ciała może prze­kroczyć 41 °C i chory ginie (osoby odratowane w stanie skrajnej hipertermii mają zazwyczaj trwa­łe uszkodzenie mózgu). W zapobieganiu udaru istotnym jest unikanie zbyt długiego wystawiania się na słońce albo działania innych źródeł inten­sywnego ciepła. Przebywając w gorącym klima­cie albo uprawiając sport należy pić wiele wody i napojów izotonicznych, pomagających zatrzy­mać płyn wewnątrz ustroju i wyrównać braki soli mineralnych. Jeżeli jednak udar wystąpi, należy natychmiast wezwać lekarza albo zabrać chorego do szpitala, a ponadto odsunąć od źródła ciepła i użytkować chłodzenie dzięki kąpieli w letniej, etapowo ochładzanej wodzie. Gdy pojawią się pierwsze oznaki poprawy, tzn. temp. cia­ła spadnie poniżej 38°C i stwierdzimy dotykiem pewne ochłodzenie skóry, możemy zacząć po­dawać choremu małymi łykami solankę, by zainicjować mechanizm ponownego nawodnienia or­ganizmu. W normalnych uwarunkowaniach organizm traci ok. 2,5l wody na dzień. Wraz ze wzro­stem temp. rośnie parowanie i zaczynamy się pocić, co obniża temperaturę. Hipertermia może się rozwinąć także przy sporym wydzie­laniu potu, prowadząc do apatii, zmęczenia, za­burzeń psychicznych i w skrajnych sytuacjach do zgonu w rezultacie zapaści sercowo-naczyniowej (należy pić wiele wody albo soków owoco­wych, ubierać się w lekką, przewiewną odzież, chronić głowę i kark przed słońcem, ćwiczenia fizyczne wykonywać rano albo wieczorem, a w najgorętszej porze dnia przebywać w cieniu). Większa wrażliwość na hipertermię cechuje nie­mowlęta i osoby w podeszłym wieku, z racji na opóźnienie reakcji termoregulacyjnych słu­żących usuwaniu nadmiaru ciepła z organizmu. U osób z predyspozycją genetyczną może wystą­pić tak zwany hipertermia złośliwa, charakteryzująca się nadzwyczajnie szybkim wzrostem temp. pod­czas zabiegów chirurgicznych, realizowanych w narkozie (na przykład z użyciem halotanu). Powodem jest zachwianie równowagi między paradoksal­nie sporym przyspieszeniem tempa wytwarzania ciepła w mięśniach szkieletowych, a jego usuwa­niem w uwarunkowaniach sali operacyjnej. W odróż­nieniu od hipertermii podwyższenie temp. ciała w gorączce pojawia się przy sprawnie dzia­łających mechanizmach termoregulacji (-> hipotermia)