Definicja RANY

Co to znaczy RANY: uszkodzenia z przerwaniem ciągłości tkanek miękkich (skóry, spojówek albo błon śluzowych), mogące obejmować swym zasięgiem wszystkie tkanki pokrywające kości. R. mogą po-wstać także w rezultacie działania temp. (R. oparzeniowa) albo czynników drażniących (oparzenie chemiczne). R. powierzchowne dotyczą samej skóry albo tylko jej powierzchowne warstwy, a głębokie różne leżące głębiej struktury. Uszkodzenie takie skutkuje krwotok, którego nasilenie jest zależne od ilości, średnicy i typu uszkodzonych naczyń krwionośnych (żylne czy tętnicze; zazwyczaj oba typy), rozległości i głębokości R. i stanu układu krzepnięcia zranionej osoby. Krwawienie zazwyczaj zatrzymuje się samoistnie dzięki obkurczaniu się uszkodzonego naczynia krwionośnego i aktywacji układu krzepnięcia (raczej płytki krwi i osoczowe impulsy krzepnięcia). Mocne krwawienie może zagrażać życiu rannego, każde w połączeniu z bólem pogłębiających wstrząs. Rozejście się brzegów rany jest wywołane zawartością włókien elastycznych w skórze. Gojenie R. przez wytworzenie blizny z tkanki łącznej zachodzi samoistnie w skomplikowanym, wieloetapowym procesie, którego podłożem jest wypełniający ją wykrzepnięty krwiak. Jego wierzchnia, wyschnięta część (wspólnie z chłonką i martwymi tkankami) może tworzyć strup, stanowiący naturalną izolację krwiaka od środowiska zewnętrznego (biologiczny opatrunek). Pod strupem dzieje się mechanizm gojenia, który przypomina gojenie doraźne albo poprzez ziarninowanie. Po pewnym czasie strup odpada i ukazuje się zagojona świeża blizna. Mechanizm gojenia przebiega szybciej w środowisku dobrze ukrwionym (na przykład rany głowy, palców rąk) i w przypadkach, gdy brzegi R. przylegają do siebie (na przykład są zeszyte albo złączone szczególnym plastrem - rychłozrost). Infekcja i niedokrwienie rany może uniemożliwiać wręcz jej zagojenie zagrażając całej kończynie (na przykład stopa cukrzycowa) albo na-wet życiu (posocznica). Jeśli rana jest zakażona, i znajdują się w niej strzępy tkanek niezdolnych do życia, wówczas organizm przystępuje do oczyszczenia rana ropieje. Dopiero po oczyszczeniu następuje mnożenie komórek i wypełnianie rany nową tkanką, zwaną ziarniną. To jest mechanizm powolny, nazywany ziarninowaniem. W ostatecznym rezultacie powstaje blizna, która jest znacząco szersza niż w gojeniu doraźnym. W zależności od istnienia albo nie objawów infekcji R. dzieli się na czyste, skażone (istnieją w niej bakterie, ale brak jest miejscowych objawów zakażenia) i zakażone (obrzęk, zaczerwienienie i bolesność brzegów, wydzielina, niekiedy cuchnąca, podwyższona temp. ciała i złe samopoczucie). W zależności od powodu uszkodzenia rozróżniamy R. cięte, tłuczone, rąbane, miażdżone, gry-zione (kąsane), postrzałowe, szarpane i kłute. Najlepiej goją się R. kłute i cięte, bo ich brzegi nie są uszkodzone i dobrze przylegają do siebie, najdłużej i z sporym ryzykiem infekcji goją się rany gryzione i tłuczone i miażdżone (stłuczenie okolicznych tkanek ogranicza ukrwienie brzegów i miejscową odporność na zakażenia). R. postrzałowe stanowią regularnie spore zagrożenie dla życia. Z uwagi na czas, jaki upłynął od urazu do momentu udzielenia ostatecznej pomocy lekarskiej R. dzieli się na świeże i zastarzałe. Te drugie z uwagi na większe prawdopodobieństwo infekcji nie mogą zostać zeszyte w sposób najlepszy kosmetycznie i stąd spodziewać się należy dużego bliznowacenia. R. podejrzane o skażenie albo z symptomami infekcji wymagają wykorzystania antybiotyków działających ogólnoustrojowo i wykorzystania profilaktyki przeciw zakażeniu tężcem (anatoksyna albo antytoksyna przeciwtężcowa). Pierwsza pomoc w zranieniach bazuje na oczyszczeniu R., najlepiej bieżącą czystą wodą albo płynami odkażającymi (woda utleniona, roztwory jodowe i tym podobne), a w dalszym ciągu nałożeniu na nią opatrunku (najlepiej jałowego) z uciśnięciem miejsca zranienia. Wszelakie czynności przy poszkodowanym, dla własnego bezpieczeństwa, należy wykonywać w rękawiczkach (niekoniecznie jałowych). -* Jeśli rana krwawi obficie i dotyczy kończyn korzystnym jest ich uniesienie powyżej poziom klatki piersiowej. Drobne zranienia, czyste, z przylegającymi brzegami nie wymagają dalszej interwencji i goją się zazwyczaj w kilka dni. Z kolei wszystkie pozostałe wymagają oceny chirurgicznej i ewentualnie leczenia zabiegowego w znieczuleniu (wycięcie uszkodzonych brzegów R., jej oczyszczenie mechaniczne i płukanie, zeszycie wszystkich jej warstw, niekiedy z pozostawieniem drenów). Jeśli z R. wystaje element, którym została zadana nie należy go pod żadnym pozorem usuwać, ale uwzględnić w opatrunku i pozostawić do decyzji chirurga; usuwanie przedmiotu z rany może nasilić krwotok albo wywołać inne ciężkie powikłanie (zasada ta nie dotyczy drobnych elementów, jak drzazgi, odłamki szkła i tym podobne). Wystające z R. fragmenty kości albo na przykład jelita należy pokryć wilgotnym opatrunkiem, nie wolno wprowadzać ich z powrotem do wnętrza ciała. R. nieurazowe na przykład wywołane niedokrwieniem jakiegoś obszaru (cukrzyca, odleżyny i tym podobne) zawsze wymagają leczenia chirurgicznego. Odmianą R., w miarę przeważnie występującą są otarcia. Powstają one przy stycznym działaniu na skórę elementów o szorstkiej powierzchni. Regularnie znajdują się w niej drobne ciała obce. Krwawienie bywa niewielkie, ale rana jest boląca wskutek uszkodzenia zakończeń nerwowych. Rana pokrywa się obfitym wysiękiem, a w dalszym ciągu strupem. Gojenie jest szybkie, regularnie nie wymaga stosowania oparunków.
Patrz także, zioła RANY:Aloes UzbrojonyArcydzięgiel LitworArnika GórskaBabka LancetowataBez CzarnyBrzoza BrodawkowataCebula ZwyczajnaChaber BławatekCzosnek PospolityDąb SzypułkowyDziewanna WielkokwiatowaDziurawiec ZwyczajnyEleuterokok KolczastyFasola ZwyczajnaFenkuł Włoski (Koper Włoski)Hyzop LekarskiJarząb PospolityJeżyna FałdowanaKasztanowiec ZwyczajnyKonwalia MajowaKrwawnik PospolityMarchew SiewnaMelisa LekarskaMniszek PospolityNagietek LekarskiNawrot LekarskiNostrzyk ŻółtyOgórecznik LekarskiOman WielkiOwies ZwyczajnyPerz WłaściwyPokrzywa ZwyczajnaRdest PtasiRozchodnik OstryRumianek PospolityRuta ZwyczajnaSkrzyp PolnySosna ZwyczajnaSzałwia LekarskaTatarak Zwykły