Definicja WŚCIEKLIZNA

Co to znaczy WŚCIEKLIZNA: ostra dolegliwość zakaźna ssaków, w szczególności mięsożernych, charakteryzująca się zajęciem ośrodkowego układu nerwowego, kierująca do porażeń i śmierci. Faktorem etiologicznym jest wirus wścieklizny RNA-wirus rodzaju Lyssavi-rus. Wirus ma powinowactwo do tkanki neiwowej, wirus aktualny jest w płynie rdzeniowym chorych zwierząt, a w końcowym stadium dolegliwości w ślinie. W odróżnieniu do innych wirusów, nigdy nie pojawia się w krwi, moczu czy stolcu. Wściekłe zwierzęta przenoszą zakażenie poprzez pokąsanie innych zwierząt albo ludzi. Sporadycznie do zakażenia dochodzi po ekspozycji błon śluzowych albo uszkodzonej skóry na zakażoną ślinę, a nawet przez układ oddechowy (na przykład w jaskini zamieszkanej poprzez nietoperze). Wirus wędruje z miejsca zakażenia wzdłuż nerwów obwodowych do rdzenia kręgowego i mózgu i tam się namnaża. Stamtąd wzdłuż nerwów dostaje się do gruczołów ślinowych i śliny. W badaniu pośmiertnym mózgu charakterystyczne dla dolegliwości są wewnątrzkomórkowe wtręty ciałka Negriego. U człowieka moment wylęgania dolegliwości waha się od 10 dni do powyżej roku (zazwyczaj 30-50 dni). Krótszy jest u pacjentów z rozległymi pokąsaniami i ranami głowy i tułowia. Dolegliwość zaczyna się krótkim okresem depresji psychicznej, niepokoju, złego samopoczucia i gorączki. Niepokój narasta aż do nadmiernego pobudzenia z towarzyszącym obfitym ślinotokiem i przyszywającymi, bolącymi skurczami mięśni krtani i gardła. Skurcze są rezultatem podrażnienia odruchu połykania i ośrodków oddechowych. Można je łatwo spowodować na przykład poprzez lekki podmuchlub próbę picia wody. W rezultacie tego, pomimo dużego pragnienia pacjent nie może pić (wodo-wstręt). zgon w rezultacie uduszenia, wyczerpania albo uogólnionego porażenia następuje pośrodku 3--10 dni, lecz dzięki metod intensywnej terapii moment przeżycia można wydłużyć (sporadycznie obserwowano przeżycia). Dla zapobiegania chorobie stosuje się obowiązkowe szczepienie zwierząt domowych i szczepienie nie wszystkich zwierząt żyjących dziko (na przykład lisy - szczepionka zawarta w rozrzucanym pokarmie). Po pogryzieniu istotne jest odpowiednie chirurgiczne opracowanie rany, z jej precyzyjnym przemyciem. (w 1885 roku Louis Pasteur stworzył pierwszą szczepionkę przeciw W., używając do tego celu żywych wirusów tej dolegliwości; jego inicjalne szczepionki mogły powodować bardzo poważne, niekiedy nawet śmiertelne reakcje, lecz był to start drogi do powstania dzisiejszych skutecznych i bezpiecznych szczepionek). Oba rodzaje profilaktyki użytkowane są jednocześnie. Istnieją także szczepionki podawane profilaktycznie (przed zetknięciem się z wirusem). Poświęcone są one dla ludzi, którzy z racji na własne zajęcie są, w większym stopniu niż inni, narażeni na zetknięcie z chorymi zwierzętami (na przykład weterynarze, strażnia' leśni, speleolodzy). Baz względu jednak na to czy szczepionka zostanie podana przed wniknięciem wirusa do organizmu czy tuż po, jak na razie to jest jedyny sposób, by obronić się przed chorobą. By ograniczyć ryzyko zakażenia, należy przestrzegać kilku prostych zasad: nie zbliżać się do dzikich i obach zwierząt (nie głaskać ich i nie dotykać, bezwzględnie na to, jak bardzo wydają się nam przyjazne, a w szczególności unikać dziwnie zachowujących się zwierząt), często szczepić zwierzęta domowe, nie pozwalać psom i kotom biegać samotnie, a jeśli zwierzę domowe wróci do domu pogryzione (zakrwawione), natychmiast udać się do weterynarza, nie pozostawiać psa uwiązanego na podwórzu jeżeli zaatakuje go chore zwierzę, nie będzie mógł uciec (to jest oprócz tego niehumanitarne), nie próbować chwytać na swoją rękę podejrzanie wyglądających zwierząt (jeśli podejrzewamy, iż zwierzę może być wściekłe - powiadamiamy odpowiednie instytucje). U zwierząt istnieją dwie formy W: agresywna i spokojna. Odmiana agresywna zwyczajna atakuje mózg i skutkuje takie symptomy, jak: podniecenie, niepokój, agresywne zachowanie (zwierzęta domowe wykazują wyraźny przyrost agresywności - na początku w relacji do obcych, w dalszym ciągu do wszystkich - nie rozpoznają domowników), dzikie spojrzenie, zwierzę może gryźć prawdziwe albo wyimaginowane obiekty, a również samo siebie, brak wrażliwości na ból. Wścieklizna spokojna zazwyczaj atakuje rdzeń kręgowy i skutkuje takie symptomy, jak: chwiejny krok, brak koordynacji ruchowej, niemożność uniesienia głowy albo wydania dźwięku (szyja i mięśnie gardła są sparaliżowane), duszenie się, dzikie zwierzęta wydają się przyjazne, uległe, oswojone, a te kierujące nocny tryb życia, widywane są w dzień