Definicja WĘCH

Co to znaczy WĘCH: powonienie; zmysł wykorzystywany człowiekowi do kontaktowania się ze środowiskiem zewnętrznym. U zdrowych osób jest trzecim pod względem ważności (po wzroku i słuchu). Zawarte w narządzie W. receptory chemiczne przetwarzają bodźce spowodowane podrażnieniem chemicznym w czynniki elektryczne pobudzające nie tylko korę mózgową, lecz również inne, niezależne od świadomości części mózgowia. Każdy zapach pobudza sporo recepto-rów i każdy receptor reaguje na sporo zapachów, z kolei interpretacja bodźców w mózgowiu jest bardzo indywidualna (na przykład to, co dla jednego jest miłym zapachem, dla innego może być nie do zniesienia, bo kojarzy mu się z jakąś bardzo niemiłą sytuacją z przeszłości). W. u większości ssaków pełni bardzo ważną rolę i w wielu sytuacjach warunkuje ich przeżycie, z kolei u człowieka długo był uważany za zmysł związany z pewnymi odczuciami hedonistycznymi. Narząd powonienia człowieka jest idealnie rozwinięty (niektórzy odczuwają powyżej 10 tys. zapachów), a powyżej 1000 genów koduje syntezę białek receptorowych dla substancji zapachowych. Nabłonek węchowy zlokalizowany jest w górnej części jamy nosowej. Receptory W. wykazują bardzo szybką adaptację; nawet w najwyższym stopniu intensywny, czasem bardzo nieprzyjemny zapach (na przykład siarkowodoru czy merkaptanów), błyskawicznie przestaje przeszkadzać i już w krótkim czasie staje się w ogóle niewyczuwalny. Poza kluczowym układem W., którego receptors' znajdują się w jamie nosowej (ok. 40mln komórek węchowych, w trakcie gdy psy ok. 1mlcl), stwierdzono istnienie dodatkowego układu. Receptory tego układu znajdują się w tszowym w górnej części jamy nosowej. Feromony wydzielane są poprzez gruczoły łojowe i potowe wspólnie z łojem i później. Druga ekipa zapachów to afrodyzjaki, olejki i perfumy, których fundamentalne składniki uzyskiwano z wydzielin gruczołów różnych ssaków, a aktualnie produkcją ich zajmuje się gigantycznie rozwinięty przemysł kosmetyczny. Jako, iż psychika ludzka jest nadzwyczajnie skomplikowana i skutek bodźca zapachowego modyfikują genetycznie predyspozycje psychiczne i stan hormonalny osoby odbierającej dany sygnał. Zapachy (wiele bardziej niż obrazy i dźwięki! odgrywają znaczna role w przechowywaniu wydarzeń w pamięci. Zapach (i smaki może przywołać wspomnienia nawet po wielu latach, zazwyczaj nieświadomie. Ten system nazywany jest skutkiem Prousta. Aromaty mają wpływ w pierwszej kolejności na przypominanie sobie uczuć i emocji z przeszłości (gdy towarzyszyły dobrym wydarzeniom, uruchamiają pozytywne emocje, gdy niedobrym, przywołują uczucia niekorzystne). Układ W. człowieka zaczyna funkcjonowanie już w życiu płodowym (na przykład zapach piersi matki pomaga śpiącemu noworodkowi odszukać jej sutek). Z wiekiem W. osłabia się nieco, lecz nie bez znaczenia jest tryb życia - na przykład nałogowi palacze mają znacząco słabszy W. niż ludzie niepalący. Przeważnie powodem osłabienia albo całkowitej straty W. (anosmia) są problemy laryngologiczne. Problemy z W. to zwykle jeden z wielu objawów, w okolicy takich, jak na przykład trudności z oddychaniem, chrapanie, bóle zatok i głowy